Клара апа Кучковскаяныңҡы “Күңелемнән…” тигән йаңа цыҡҡан китабы ул суңҡы уаҡытта йасып цығарған йаңа шиғерләренән тораты.

Пы ктипныңҡы ҡәтере шикләнмәслек, ник тисәң – ул авторның перенце пулып ҡәсерге себертатар телтә әсәрләр йасып үсе аларны китап итеп цығара пашлаған. “Күңелемнән…” – туған телебестә йасылған китап.

Клара апа Куковаскаяның шиғрий ижаты ҡәсерге уғыуцының сағына ҡаҡлы. Ул саҡлыҡ шәғирәнеңке шиғер йасыу әмәленең киң тематик төрлөлөгөнән киләте. Ул темалар – Себерне йаратыу, себертатар телгә сөүөнө уйатыу, кешенеңке тонйатағы урыны, үткәнне искә алыу, шиғерне уғыған кеше пелән шайарып, аның күңелен күтәреү. Ҡәсерге уаҡытта иң кәрәкле темаларның пересе – үс милләтең пелән ғорурланыу, туған телеңне ҡөрмәт итә пелеү.

Туған йерем – Себерем

Ап аҡ ҡарлы Себерем минең

Син минең туған йерем,

Синтә генә үтсен ите ғуй

Минең ҡалған өмөрөм.

Йырлай-йырлай йөрөсәм ите

Цейәле сасларыңта,

Полотларыңның йөсөн күреп

Күл тигән күсләреңтә.

Ҡарағатларыңны мин йыйам

Циләгемне тултырып,

Ҡарағайыңа кел ҡарайым

Арып талсам утырып.

Клара апа Кучковскаяның шиғрий әмәленең тағын пер сур кәрәкле йағы – тыйнаҡлыҡ. Ул үс кәрәклелеген арттырып

китмәйте, үс үсе пелән маҡтанмайты, үсе турлы юмор пелән, ирония пелән ҡарайты:

Күс ацып йомҡынцы

Мин тыуғаннан тонйа пашҡармаған,

Үлсәм тә, йер йемермәс күкләрен,

Ник тыуғанны пелмәй йәшәй йәшәй

Үлгәнемне тә пелмәй йертән китерем…

Талантлы кеше пөтөн нимәтә тә талантлы тип йуҡҡа әйтмәгәннәр. Клара апа Кучковская шиғер йасыуцы та, йырауцы та. Ул пороңҡо себертатар йырларны, мөнәчәтләрне пеләте, йырлайты. Шаның өцөн аныңҡы кән шиғерләрен йырлап та пулаты. Пер нцәсенә йырлар та йасылған. Менә пер шиғерне әсер йыр тип әйткәле тә пулаты:

Сағыныу

Урманнарта искән, әй, йелләртән

Йапраҡ ҡына төшәр өсөлөп,

Сөйгән кенә йарым пергә пулса,

Йәшәр генә итем сөйөлөп.

Сағраларға цыҡсам, йул йуғалтам,

Урманнарға керсәм – атымны,

Йастыҡларға түгел, ташҡа салам

Ҡайғыларға төшкән пашымны.

Таулар пашларынтағы аҡ тирмән

Әй, крупчатка он тарта мигән?

Ир-йегеткәйләрне тонйа түгел –

Сағышлары ҡартайтаты игән.

Ҡара ғына атҡа тилбегә йуҡ

Пашларына ғына салғалы,

Аллам пәғетемә ник пирмәте

Йаннарыңта ғына ҡалғалы?

Клара апаның алттараҡ цыҡҡан “Әйткем киләте..”, “Цыйылмаған ацаҡ” китпаларға ҡарағанта суңҡы “Күңелемнән…” китабынта лирик шиғерләр кәнерәк күренәте. Ул шиғерләртән авторның күңеленең торомон аңнап пулаты. Клара апа, күрәсең, йәшлектәге тормошона та сағынып китәте, әммә пөгөнкөсөн онотмайты:

Мин ҡайттым

Тауыш танып мин уйантым

Сайрайты пер ҡошҡынам,

Йәшлегемтә ташлап киткән

Пер алтаҡцы тусҡынам.

Килеп ҡунҡан йаңатан ул

Ташлап киткән талына,

Ҡәсер инте тырышаты

Моң салғалы йәнемә.

Ҡайта йөрөтөң, ҡошҡынам?

Кемнәр өцөн сайратың?

Ҡаурыйларың ҡаушалыпты

Пөтөптө ғуй ҡайратың.

Кем күңлен күреп йөрөтөң?

Онтоп йертә мин парын?

Син минең өцөн пултың ҡуй

Пертән пер асис йарым,

Тырышма син йас иткәле

Сарғайып пөткән көснө,

Синең төсәлмәс йалғышың

Айырған инте песне.

Пәғеткәйем, пәғет ҡошом!

Өсөлгән йырым минең,

Тик пәғетләр пирмәс инте

Онтолған ҡөйөң синең.

Ҡайттым тимә, син сайрама,

Мин сине абу итмәм,

Ницек кенә сайрасаң та

Мин тәрәсәмне йабам.

Клара апа Кучковскаяның пер аны ғына таныттырған әмәле – юмор пелән пулған тормошҡа ҡарау. Пы күренеш аның шиғерләрентә тә күренеп тораты. Аның юморы мысҡыллау түгел, аның юморы – көлткөлө йәберләрне күреп, аларны шиғергә сала пелеү:

Йомортҡа сатам

Йомортҡа сатам, аламсың? —

Күрше тораты алтымта,

Әллә, мәйтәм … тәүбә,

Ағылы пар ғуй пашынта.

— Ал тисерәк, ал менә,

Йомортҡам уй-буй тәмне,

Мин торам ауыс ацып,

Аңнай алмай пы ҡәлне.

Күрше кәпләйте: икмәк кәрәк –

Әбәң тораға киткән,

Ал, күрше, үгенмәссең –

Сиңә әрсәнкә пирәм!

Кинәт кенә шығыртап

Ацылып китте ҡапҡа,

«Йаҡшы әкә» ағарып китте

Ҡараты та шал йаҡҡа.

Ә, — тип ҡыцҡырты пицәсе –

Ошлатым мин пурнакны,

Мин ацыутан әле генә

Туҡматым йәш ҡурасны.

— Туҡматым, тауыҡ пасмайын

Ашап симереп йатасың,

Сиңә ҡәсер күрсәтәм мин

Йомортҡаның Алласын.

Күрше пицә алтҡа пасты,

Ире ҡацты сыртыма,

Пер иләк тәмне йомортҡа

Суғылып уатылты пашыма.

Ире суҡҡан миңә таматы,

Пицәсе суҡты ҡабырғама,

Ҡотҡар мине исән аман — тип,

Йалынам мин Аллама.

Икесенең күңеле пулты,

Ә минеңке тыңыраҡ –

Пушҡа ғына питемә-пашыма

Йомортҡа сылатым пер иләк.

Үсем сылайым, үсем уйлайым,

Уйлайым та масайам –

Йарайты әле, күрше әкә

Палта сатҡалы цыҡмаған.

Марат Курманов